Sarı Nokta Hastalığı Nedir?
Siz ya da sevdiğiniz birinin sarı nokta hastalığı diğer adıyla yaşa bağlı makula dejenerasyonu olduğunu öğrendiğinizde pek çok insan gibi muhtemelen bu hastalık hakkında çok az şey biliyorsunuzdur. Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu 50 yaş üstü kişilerde görme kaybının en önemli nedeni olan yaygın bir göz hastalığıdır. Makula, gözün arkasında bulunan retinanın en hassas kısmı olup, baktığımız nesneleri net görmemizi sağlayan milyonlarca hücreden oluşur. Retina görüntüyü elektrik sinyallerine dönüştürür ve bu sinyalleri görme siniri (optik sinir) yoluyla beynin ilgili bölgesine gönderir. Burada sinyaller gördüğümüz görüntülere dönüştürülür.
Makula herhangi bir nedenle hasar gördüğünde, baktığımız yerin merkezi bulanık veya karanlık olabildiği gibi, objeler kırık, eğilmiş veya olduğundan küçük ya da büyük görünebilir.
İşte bu nedenle Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu ( gözde sarı nokta hastalığı ) yüzleri tanıma, araç kullanma veya okuma-yazma, elişi yapma ve yemek pişirme gibi günlük işlerimizi yapmamızı engelleyebilir. Sarı nokta göz hastalığı bazen çok yavaş ilerler ve uzun yıllar görüş kaybı olmaz. Bazen de hızlı ilerleyerek bir veya iki gözde ciddi görme kaybına ve tam bir körlüğe yol açabilir.
Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu bazen hiç bir belirti vermeden de ortaya çıkabilmektedir. Ancak kısaca sarı nokta belirtileri için şunları sıralayabiliriz;
- Görme kalitesinde düşüş
- Görme kaybı
- Göz önünde karartılar belirmesi
- Cisimleri kırık gibi görme
- Renklerin birbirine karışması
- Bulanık görme
Kimler daha risklidir?
- İleri yaş:Yaşa bağlı makula dejenerasyonu için en önemli risk faktörüdür. 60 yaşından sonra daha sık görülse de günümüzde daha erken yaşlarda ortaya çıkabilmektedir.
- Sigara: Araştırmalar, sigaranın sarı nokta hastalığı riskini ikiye katladığını göstermektedir.
- Irk: Beyaz ırkda daha yaygındır.
- Ailesel ve genetik yatkınlık: Ailesinde Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu olanlar daha yüksek risk altındadır. Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu riskini artıran çok sayıda gen keşfedilmesi yanında sigara ve dengesiz beslenme gibi faktörler sarı nokta hastalığı oluşumunu etkilediğinden, hastalığı ortaya çıkmadan önce teşhis edebilecek hiçbir genetik test yoktur. Bu nedenle hastalık öncesi rutin genetik test yapılması gereksizdir.
Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Genellikle görme ile ilgili bir şikayetiniz olmadan sinsi başladığı için, erken dönemde retina hastalıklarında tecrübeli bir göz uzmanının yapacağı kapsamlı bir göz muayenesi ile tespit edebilir.
Bunun için göz bebeğinizi genişleterek yapılan detaylı biyomikroskopik retina-makula ve görme siniri (optik sinir başı) muayenesi yanında, erken tanı için mutlaka Retina Tomografisi (OCT) gibi ileri görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmalıdır.
Retina Tomografisi (OCT) göz bebeğinizi büyütmeden, sadece birkaç saniye içinde retina tabakaları ve görme sinirinin (Optik sinir başı) 3 mikrona kadar ayrıntılı görüntüsünü vermesi yanında retina tabakalarının ayrı ayrı kalınlıklarını ve optik sinir lifi kalınlığını da sayısal olarak belirtmektedir.
Bu nedenle retina hastalıklarının erken teşhisinde en önemli test cihazı olmasının yanında, göz tansiyonu hastalığının (Glokom) tanı ve takibinde en kesin ve erken tanı aracıdır.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre dünyada 30 milyon Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu hastası vardır. Bu hastalıkta en önemli nokta erken teşhistir.
Retina Uzmanına Sormanız Gereken Sorular
- Yaşa bağlı makula dejenerasyonu hastalığım tedavi edilebilir mi?
- Bu hastalık gelecekte görmemi nasıl etkiler?
- Hangi belirtiler ortaya çıkarsa sizi bilgilendirmeliyim?
- Beslenme ve alışkanlıklarımda, yaşam tarzımda değişiklik yapmalı mıyım?
Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi
Günümüzde, hiçbir belirti veya görme kaybı göstermeyen erken sarı nokta hastalığı aşamasında hastalığın ilerlemesini durduran herhangi bir etkili tedavi yoktur.
Ancak, retina hastalıklarında uzman bir göz doktorunun yılda en az bir kez retina tomografisi (OCT) ile beraber detaylı göz muayenenizi yapması önemlidir.
Sarı nokta tedavisi hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kullanılan yöntemlerden ibarettir. Yukarıda bahsedildiği gibi antioksidan besinlerle beslenme ve sigaranın bırakılması oldukça önemli olup, görme derecenizi uzun süre korumanıza yardımcıdır.
Bilimsel çalışmalar antioksidan yiyeceklerle dengeli beslenme yanında, bazı yüksek doz vitamin ve minerallerin gün gıda takviyesi olarak alımının, orta derecede sarı nokta hastalığı olan kişilerde hastalığın ilerlemesini yavaşlatabildiğini göstermektedir.
Bu nedenle, günümüzde hastalığın ileri aşamaya geçmesini önlemek için uygun hastalarda retina uzmanının önerisiyle özel vitamin kombinasyonu (AREDS 2 formülasyonu) tabletlerin kullanılması faydalı olabilir. Ayrıca, bu vitamin tabletleri ilerlemiş YBMDsi olan kişilerde görme kaybının yavaşlamasına da yardımcı olabilir.
Sarı Nokta Hastalığında Kullanılan İlaçlar
İlerlemiş YBMD tipik olarak ciddi görme kaybına yol açar. Bu nedenle, görmenin daha da kötüleşmesini önlemek ve mümkünse kısmi artış sağlamak için retina uzmanınız göz içine (vitreus içine) ilaç enjeksiyonu ve soğuk lazer olarak bilinen fotodinamik tedavi seçeneklerini tavsiye edebilir. Ancak, bazen hastalık tedavi altında bile ilerleyebilir.
Retina hastalıkları uzmanına ilerlemiş Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu aşamasında tedaviniz ile ilgili sorabileceğiniz sorular:
- Bu durumdaki Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu için tedavi nedir?
- Tedavim ne zaman başlayacak ve ne kadar sürecek?
- Bu tedavinin faydası nedir ve ne kadar başarılıdır?
- Bu tedavi ile ilişkili riskler ve yan etkiler nelerdir?
- Tedavi sırasında belirli besinler, ilaçlar veya işlerden sakınmalı mıyım?
- Tedavi sonrası takibim nasıl olacak?
Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi Son Gelişmeler
Yakın Gelecekte Hangi Tedaviler Olabilir?
Dünya çapında Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonunu önlemek ve tedavi etmek için büyük bütçeli araştırmalar halen devam etmektedir. Çalışmaların odaklandığı konular; hastalığın temelindeki genetik nedenleri ortaya çıkarmak ve buna uygun ilaç tedavisi geliştirmek, Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu nedeniyle kaybolan görmeden sorumlu fotoreseptör hücreleri ve bunları destekleyen retinal pigment epitelyum (RPE) tabakalarını ve bunlar arasındaki bağlantıları yeni tedavi yöntemleri ile yeniden oluşturmak şeklinde özetlenebilir.
Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonu ile birlikte yaşamak
Yaşa Bağlı Makula Dejenarasyonuna bağlı görme kaybı hayatınızı derinden etkileyebilir.
Çalışma, eğlence ve günlük aktivitenizi azaltmanız gerekebilir.
Aile ve arkadaşlarınızdan daha fazla yardım istemek zorunda kalabilirsiniz.
Bu durum izolasyon ve depresyona yol açabilir. Gereken hallerde psikolojik tedavi almanın yanı sıra, Sizin de yapabileceğiniz bazı şeyler moralinizi ve motivasyonunuzu korumanıza yardımcıdır.
Görme kaybınızı gerçekçi olarak değerlendirmek, yardımcı görme cihazlarından faydalanmak, hayata pozitif ve umutlu bakmak, aile ve arkadaşlarınızla yakın ilişkiyi korumak ve onlardan destek almak faydalıdır.
